قنات قصبه کجاست؟ 🌏| تاریخچه📄| جاهای دیدنی🌋| داستان عجیب جن ها 😳

قنات قصبه گناباد، نمادی از تمدن بشر در ایران باستان و یکی از شاهکارهای تاریخی در زمینه مهندسی آبرسانی است. این قنات که در شهر گناباد واقع شده، به نام‌های “قنات گناباد” یا “کاریز گناباد” هم شناخته می‌شود. جالب است بدانید که این قنات، کهن‌ترین و عمیق‌ترین قنات موجود در جهان است. درباره نحوه ساخت این اثر بزرگ، افسانه‌ها و داستان‌های متعددی روایت شده‌اند، هرکدام از آنها پر از رمز و راز است.

🌏 قنات قصبه کجاست؟

قنات قصبه یکی از جاهای دیدنی گناباد در استان خراسان رضوی است آدرس دقیق قنات قصبه، در انتهای خیابان ناصر خسرو، بهار سه، پلاک ۲، پایگاه جهانی قنات قصبه گناباد قرار دارد.

 تلفن تماس: ۵۷۲۲۴۹۷۵ (۰۵۱)

🚙 راهنمای دسترسی به قنات قصبه گناباد:

مسیر دسترسی به قنات قصبه گناباد می‌تواند بستگی به انتخاب وسیله نقلیه و مبدأ سفر داشته باشد. به طور کلی، اگر از قطار استفاده می‌کنید، ایستگاه قطار بجستان به عنوان نزدیک‌ترین ایستگاه به گناباد می‌تواند مقصد نهایی شما باشد. از اینجا می‌توانید با اتوبوس یا تاکسی به گناباد سفر کرده و سپس به سوی قنات قصبه حرکت کنید.

اگر ترجیح می‌دهید با اتوبوس سفر کنید، می‌توانید بلیط اتوبوس گناباد را از سایت‌های معتبر مانند علی‌بابا تهیه کنید و پس از رسیدن به پایانه مسافربری گناباد، با تاکسی به سمت قنات قصبه ادامه دهید. اگر برای سفر از هواپیما استفاده می‌کنید، بلیط هواپیما به بیرجند را خریداری کنید، زیرا نزدیک‌ترین فرودگاه به گناباد در بیرجند قرار دارد.

در صورت سفر با خودرو شخصی، می‌توانید از مسیرهای مختلفی از جمله جاده مشهد – تربت حیدریه (از سمت شمال)، جاده بجستان – گناباد (از سمت غرب)، جاده بیرجند – قاین (از سمت شرق) یا جاده طبس – فردوس (از سمت جنوب) استفاده کنید.

💡 چرا قنات قصبه گناباد پیشنهاد می‌شود؟

قنات قصبه گناباد از جمله مقاصدی است که حس کنجکاوی و تمایل به کشف را در گردشگران برمی‌انگیزد. این کاریز، به عنوان طولانی‌ترین کاریز جهان، با ارزشی خاص و تاریخی بی‌نظیر برای هر بازدیدکننده ارائه می‌دهد. وقتی وارد قنات می‌شوید، احساس ناپدید شدن در داخل یک عالم مخفی را تجربه می‌کنید. یکی از جذابیت‌های بی‌نظیر قنات قصبه، طراحی شگفت‌انگیز و دقیق آن است.

علاوه بر این، دلایل مهمی مانند مهندسی بی‌نظیر این کاریز، باعث شده تا تمامی کاریزهای ایرانی در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شوند. همچنین، علاقه گردشگران به دیدن ساعت آبی ایرانی که در گذشته برای سنجش زمان استفاده می‌شد، از دیگر دلایل جذابیت این اثر تاریخی است. ساعت آبی ایرانی، به عنوان یکی از عجایب قنات گناباد محسوب می‌شود؛ زیرا با وجود سادگی، با ساعت‌های مدرن رقابت می‌کرد و به طور بسیار دقیقی زمان را نشان می‌داد. این قنات پر از راز و رمز بوده و درباره آن داستان‌های زیادی روایت شده است.

بیشتر بخوانید: لیست ۱۵ مورد از پارک های گناباد و آدرس دقیق آنها 

📖 معرفی کلی قنات قصبه

برای کاوش در عمق تاریخ جن آباد، شما باید به استان خراسان رضوی سفر کنید و به شهرستان گناباد، جنوبی‌ترین نقطه این استان، سر بزنید. گناباد، یکی از باستانی‌ترین شهرهای ایران است و از آثار تاریخی و طبیعی فراوانی برخوردار است. این منطقه، با قدمتی که به دوران هخامنشیان باز می‌گردد، یکی از مقاصد جذاب برای محققان تاریخ باستانی است.

می‌گویند قنات قصبه اسرارآمیزترین قنات جهان است، چون نحوه ساخت آن به قدری سخت و عجیب است که در آن دوره بدون امکانات، انسان از پس آن برنمی‌آمد! حتی بعضی از بومیان بر این باورند که این قنات را جن‌ها حفر کرده‌اند و به همین دلیل نام قنات جن گناباد را روی آن گذاشته‌اند! قنات قصبه در گناباد، استان خراسان رضوی و شمال شرق ایران قرار دارد.

در طول تاریخ نام این کاریز چندین بار دستخوش تغییر شده و به همین دلیل است که امروزه با نام‌های کاریز قصبه، قنات گناباد، قنات قصبه گناباد، قنات جن گناباد و قنات کیخسرو شناخته می‌شود. داستان از این قرار است که تاریخچه ساخت این کاریز با جنگ کیخسرو که به عنوان بزرگ‌ترین جنگ در تاریخ ایران از آن یاد می‌شود ارتباط دارد. البته ناگفته نماند که روایات متعددی درباره تاریخچه ساخت قنات قصبه وجود دارد و برخی احداث این شاهکار تاریخی را به بهمن، پسر اسفندیار، نسبت می‌دهند.

اما سوالی که در اینجا ممکن است برای شما پیش بیاید این است که چرا قنات قصبه از نظر گردشگری اهمیت دارد؟ قنات قصبه گناباد بزرگ‌ترین قنات ایران و از شاهکارهای منابع آبی ساخت دست بشر در دنیا است؛ به همین دلیل یکی از مهم‌ترین و پرطرفدارترین جاهای دیدنی گناباد در خراسان رضوی محسوب می‌شود.

کاریز گناباد یا قنات قصبه به عنوان عمیق‌ترین و قدیمی‌ترین قنات‌های جهان، در روز ۲۴ تیر ماه سال ۱۳۹۵ در فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید. این قنات تنها جاذبه گردشگری در استان خراسان است که به ثبت جهانی رسیده است. همچنین، در سال ۱۳۷۹ قنات جن آباد با شماره ۲۹۶۳ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شد. پس اگر قصد سفر به گناباد و بازدید از جاهای دیدنی گناباد را دارید پیشنهاد می‌کنم این مطلب را از دست ندهید

📋 تاریخچه قنات قصبه گناباد

تاریخچه قنات قصبه گناباد نشان می‌دهد که این شاهکار آبی از دوران‌های قدیمی و باستانی به خاطر موقعیت جغرافیایی منطقه تاکنون با افتخار برجسته است. در این منطقه تنها، بیش از ۴۰۰ قنات برای آبیاری ساحل‌ها و کشاورزی ایجاد شده‌اند، که معروف‌ترین و مهم‌ترین آن‌ها قنات قصبه گناباد است. قنات قصبه به عنوان قدیمی‌ترین و عمیق‌ترین قنات جهان شناخته شده و به تازگی در فهرست آثار جهانی یونسکو ثبت شده است. نام این قنات از دوران باستانی با اسم “کیخسرو” آغاز شده و با گذر زمان تغییراتی کرده است.

این قنات با میزان آبدهی بالا و مهندسی آبیاری هوشمندانه خود، به مردم منطقه اجازه داده است تا زندگی پویا و پرباری داشته باشند. آبیاری منظم و بهره‌وری از این منابع آبی باعث تبدیل این قنات به نقطه‌ای مهم در زندگی مردم گناباد شده است. با بررسی تحقیقات باستان‌شناسان، مشخص شده است که مسیر اصلی قنات قصبه از دوران هخامنشیان آغاز شده و با گذر زمان و تغییرات جغرافیایی، رشته‌های دیگری نیز اضافه شده است. این قنات تا به امروز همچنان به دلیل ریزش‌ها و خرابی‌های طبیعی، در دسترسی به آب ممکن است مشکلاتی داشته باشد که بومیان منطقه برای حفظ و بهره‌برداری بهینه از آن، به تدابیری متقن و حساب شده روی آورده‌اند.

ساعت آبی و چرخ دستگاه نیز از جمله جاذبه‌های مهم قنات قصبه هستند که از اهمیت بالایی برخوردارند. ساعت آبی ایرانی در گذشته نقش حیاتی در زندگی کشاورزان مناطق کویری ایفا می‌کرد و با دقت بالا و دقت در اندازه‌گیری زمان، به آنان کمک می‌کرد. همچنین چرخ دستگاه به نام “چرخ چاه” که برای برداشت آب از عمق چاه استفاده می‌شد، از دیگر ابزارهای مهم در مدیریت و بهره‌برداری از منابع آبی بوده است.

✏️ علت نام گذاری قنات قصبه

دلایل نام‌گذاری “قنات قصبه” گناباد به روایات و اسطوره‌های متعددی برمی‌گردد. اولین نکته این است که قصبه به معنای آبادی بزرگ است که از چند ده تشکیل شده و قنات به معنای راه آبی زیرزمینی است که آب را به سطح زمین می‌رساند. از دیدگاه مردم بومی گناباد، این منطقه با نام‌های مختلفی شناخته می‌شد، از جمله گیوآباد، گناه آباد، گون آباد، گَوَن آباد، و کَن آباد.

یکی از تفسیرها این است که نام گناباد از واژه “گن” به معنای دیو گرفته شده است؛ به این دلیل که مردم باور دارند دیوها یا جن‌ها قنات‌ها را حفر کرده و شهر را به آب رسانی کرده‌اند. داستان دیگری نیز ادعا می‌کند که گناباد در گذشته مسکن جن‌ها بوده است و حتی برخی باور دارند که جن‌ها قنات‌ها را حفر کرده‌اند. از این رو، به دلیل وجود دیوها یا جن‌ها در منطقه، نام این شهر گناباد گذاشته شده است.

همچنین برخی ادعا می‌کنند که گناباد در گذشته به نام گون‌آباد شناخته می‌شد؛ زیرا به دلیل آفتاب گرم منطقه، به عنوان جایی گرم و آفتابی معروف بود. به همین دلیل به آن گون‌آباد نامیده می‌شد. در مجموع، نامگذاری شهر به این شکل نشان می‌دهد که ریشه‌های عمیقی در افسانه‌ها، باورها و روایات قدیمی دارد که همچنان بر جامعه محلی تأثیرگذار است.

🛠️ ساختار قنات قصبه

معماری قنات قصبه گناباد با ویژگی‌های خاص خود، توانسته است توجه جهانیان را به خود جلب کند. با طول کلی ۳۳ کیلومتر و عمقی بالغ بر ۳۰۰ متر، این کاریز دو رشته اصلی به نام‌های “قصبه” و “دولاب” دارد که از ۴۷۲ میله چاه تشکیل شده است. یکی از نکات قابل توجه این است که چگونه در دورانی که فنون و امکانات ماشینی موجود نبودند، مردم توانستند قنات قصبه را با این همه عظمت و بدون هیچ نقصی ایجاد کنند! این کاریز با قدمتی که به حدود ۲۵۰۰ تا ۲۷۰۰ سال پیش باز می‌گردد، علامتی از تمدن و نبوغ ایرانیان آن دوران است.

قنات قصبه از بخش‌های مختلفی تشکیل شده است که به ترتیب عبارتند از:

1. پایاب: پایاب یا پی آب، سازه‌ای است که برای آسان کردن دسترسی به گذرگاه آب در قنات ساخته شده است. این سازه به دو نوع عمومی و خصوصی تقسیم می‌شود و برای دسترسی عموم مردم به آب قنات استفاده می‌شود.

2. مادر چاه: این بخش، بزرگ‌ترین و عمیق‌ترین چاه در هر رشته قنات است که به مادر چاه یا مقنی معروف است. معمولاً وقتی قنات در پای کوه‌ها و دامنه‌های شیب‌دار شروع به حفر می‌کند، در انتها به مادر چاه می‌رسد.

3. ورودی اصلی قنات: این ورودی با استفاده از بتن بازسازی شده و با ابعاد خاصی، تا فاصله ۷۲۰ متری قنات ادامه دارد. این ورودی به دلیل ورود حیوانات مانند شغال و روباه به قنات، با نام “غال شغال” شناخته می‌شود.

4. ورودی‌های فرعی: ورودی‌های دیگری همچون ورودی دوم و سوم وجود دارد که به قنات منحصر به فردی دسترسی فراهم می‌کنند. این ورودی‌ها با استفاده از درب‌های فلزی و پله‌های کوتاه انتهایی قنات را به دید بازدیدکنندگان می‌گشایند.

5. مظهر قنات: مظهر قنات به معنی بخشی است که آب از آن به سطح زمین خارج می‌شود. در خراستان به آن “سَرِکریز” یا “دهن فره” هم گفته می‌شود. این بخش با گذر زمان تغییراتی را تجربه کرده و مکان آن بارها تغییر کرده است. برای مثال، در گذشته آب قنات به گونه‌ای زیاد شده بود که از شهر گناباد فراتر می‌رفته و باید از روش پلکانی برای هدایت آب به سمت حوض‌های الحلیب و سرخ استفاده می‌شد.

با توجه به این توضیحات، می‌توان گفت که معماری قنات قصبه گناباد نه تنها به عنوان یک علامت از دوران باستانی، بلکه به عنوان یک مهندسی بی‌نظیر و شگفت‌انگیز، همچنان جایگاه ویژه‌ای در میان معماری‌های جهان دارد.

عمق قنات قصبه:

قنات قصبه با نام شاهکار آبی در دنیا معروف است میزان آبدهی این کاریز ۱۳۰ لیتر در ثانیه است که از ۲ رشته اصلی و ۶ شاخه فرعی ایجاد شده است. عمق چاه مادر این کاریز ۳۰۰ متر و طول آن بیش ۳۳ متر است.

✨ از افسانه تا حقیقت، رازهای عجیب و داستان‌های قنات قصبه

داستان‌های متعددی دربارهٔ منشأ قنات قصبه گناباد وجود دارد که همگی به ساختار پیچیده و عجیب این کاریز بازمی‌گردند. قدیمی‌ترین مردمان این منطقه به افسانه می‌پندارند که این قنات توسط دیو‌ها یا روحانیان سرگردان ساخته شده است. بعضی معتقدند که ابتدا شهر گناباد با نام “جن آباد” شناخته می‌شده و در طول زمان به “گناباد” تغییر یافته است. ادعا شده که ردپاهایی در کف قنات قصبه دیده می‌شود که فاصله زیادی بین آن‌ها وجود دارد، که نشان می‌دهد حفاران این قنات حداقل ۲۰ سانتی‌متر بلندتر از انسان‌های امروزی بودند.

یکی از داستان‌های محبوب مردم مرتبط با شخصیتی به نام “طاهر باشناس” و دیو‌های قنات‌کن اوست بسیاری از بومیان منطقه این داستان را می‌شنوند. طاهر باشناس، طبق باور عمومی، از دیوها کمک می‌گیرد تا چاه‌های عمیقی حفر کنند تا آب به شهر گناباد برسانند. افراد معتقدند که درون پیچ‌وخم‌های قنات، دیوهایی زندگی می‌کنند که هر کسی که به آنجا وارد شود، ثروتی فراوان خواهد یافت.

به گفته داستان‌های دیگر، یکی از پادشاهان گذشته ایران به نام “بهمن” به دلیل گناهی بزرگ، خود را لایق سلطنت نمی‌دانست. او به هزار قنات ساختن دستور داد، که قنات قصبه یکی از آن‌ها بود. این داستان‌ها به خاطر ارتفاع بالای قنات قصبه برای انسان‌ها غیرممکن به نظر می‌رسند و برخی از پژوهشگران غیرایرانی باور دارند که ساخت چنین قناتی بدون کمک یک نیروی ماورایی، ممکن نبوده است. این داستان‌ها، علاوه بر افسانه‌ای بودن، ریشه در تاریخ و فرهنگ عمیق ایران دارند و جزئی از تاریخ و افسانه‌شناسی این منطقه به شمار می‌روند.

🛤️ امکانات رفاهی و اقامت در نزدیکی قنات قصبه گناباد

هتل‌ها و رستوران‌های اطراف قنات قصبه گناباد، از جمله رستوران لاله، رستوران خاتم، سفره‌خانه شریعت و رستوران کویر، به‌عنوان مقاصد مناسبی برای اقامت و استراحت شما در نزدیکی این منطقه شناخته می‌شوند. همچنین، امکان رزرو هتل و اقامتگاه‌های اطراف قنات از طریق سایت‌های معتبری مانند علی‌بابا فراهم است.

می‌توانید از لیست هتل‌هایی مانند هتل پاسارگاد، هتل کوثر، مهمانسرای بیدخت، مهمانپذیر نور، اقامتگاه بوم‌گردی قصبه گناباد و دیگر اقامتگاه‌ها استفاده کنید. با مقایسه قیمت‌ها و امکانات این اقامتگاه‌ها، می‌توانید بهترین انتخاب را برای اقامت نزدیک به جاهای دیدنی گناباد داشته باشید. این تسهیلات رفاهی و اقامتی، همراه با امکاناتی چون سرویس بهداشتی، به شما امکان می‌دهند تا از بازدید و استراحت در این منطقه لذت ببرید.

⛰️ جاهای دیدنی نزدیک به قنات قصبه گناباد

✔️ توصیه‌هایی برای بازدید از قنات قصبه گناباد

📚 کلام آخر

درباره‌ی ساخت کاریز قصبه، افسانه‌های زیادی را می‌توان یافت، اما حقیقت این است که کاریزها نمادی از تمدن و توانایی انسان برای مدیریت منابع آب بوده‌اند. قنات قصبه به عنوان یکی از عجایب معماری ایرانی شناخته می‌شود و اینکه به عنوان تنها اثری از ایران که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است، نشانگر اهمیت ویژه‌ای است که به این آثار تاریخی داده می‌شود.

گناباد، با داشتن ۱۳۱ اثر تاریخی در فهرست آثار ملی ایران و ۸۰ اثر دیگر که در حال شناسایی و ثبت هستند، به عنوان یکی از مناطقی با تاریخ فراوان شناخته می‌شود. بنابراین، سفر به این منطقه به دلیل داشتن جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی متعدد، بسیار دلچسب و آموزنده خواهد بود. اگر تجربه‌ی بازدید از قنات قصبه گناباد و دیدنی‌های اطراف آن را داشته‌اید، خوشحال می‌شویم این تجربه را با ما به اشتراک بگذارید تا سایر مسافران نیز از توصیه‌ها و تجارب شما برای سفر به این منطقه بهره‌مند شوند.