شهر قوچان کجاست | مشخصات| تاریخچه | جمعیت | دانشگاه و مراکز آموزشی | عکس | آدرس

شهر قوچان از نظر گردشگری کمتر شناخته شده است و با داشتن یک تاریخچه غنی و متنوع، جذابیت‌های فراوانی برای علاقه‌مندان به تاریخ و فرهنگ دارد. شهر قوچان با داشتن سابقه‌ای باستانی که به هزاران سال پیش برمی‌گردد، از مهمترین مقاصد تاریخی ایران محسوب می‌شود. این شهر در طول زمان شاهد رخدادهای مهمی بوده و تأثیرات مختلف تاریخی، فرهنگی و هنری را تجربه کرده است.

در سفری به گذشته این شهر، شاهد دیدن آثار باستانی چشمگیری خواهید بود و قلعه قوچان که از دوران ساسانیان باقی‌مانده و نمونه‌ای از معماری آن دوران را به ما نشان می‌دهد همچنین، مساجد و اماکن مذهبی مانند حرم مطهر امامزاده ابوالفضل (ع) جاذبه‌های دینی این شهر را تشکیل می‌دهند. قوچان با داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز، همچنین به عنوان یک مرکز تجاری و اقتصادی نیز شناخته می‌شود. بازارهای سنتی و کوچک قوچان با ارائه کالاهای محلی و هنرهای دستی، گردشگران را به خود جلب می‌کنند.

قوچان کجاست؟

شهر قوچان، یکی از جاهای دیدنی خراسان رضوی  یک نقطه باستانی و تاریخی ایران است که  در 120 کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است. فاصله این شهر تا استان خراسان شمالی 139 کیلومتر است همچنین این شهر به فاصله حدود 120 کیلومتر از مشهد و ۸۴ کیلومتر تا باجگیران،10 کیلومتر تا شهر عتیق، مرز ایران و ترکمنستان، قرار دارد و فاصله این شهر تا مرکز کشور ترکمنستان، یعنی شهر عشق‌آباد، حدود ۱۱۸ کیلومتر است.

فاصله قوچان از شهرها و استان خراسان شمالی:

• آدرس شهر قوچان: استان خراسان رضوی، شهرستان قوچان در فاصله 120 کیلومتری شمال غرب مشهد
  
• فاصله قوچان تا خراسان شمالی: 139 کیلومتر
• فاصله قوچان تا مشهد: 120 کیلومتر
• فاصله قوچان تا باجگیران: 84 کیلومتر
• فاصله قوچان تا شهر عتیق: 10 کیلومتر
  
• فاصله قوچان تا عشق آباد: 118 کیلومتر

تاریخچه شهر قوچان

این سوالی است که با گذر زمان و تغییرات تاریخی، نام شهر زیبا و تاریخ‌نگار قوچان را به خبوشان تبدیل کرده است. در این مسیر، تاریخ‌نگاری که از کتاب تاریخ جهانگشای جوینی گرفته می‌شود، نقش مهمی در روایت تاریخی این شهر ایفا کرده است. عطاملک جوینی، در کتاب تاریخ جهانگشای جوینی، بیان می‌کند که در دوران حکومت خاندان مغول در ایران زمین، شهر خبوشان به عنوان یکی از نقاط مهم و پراهمیت خراسان بوده است و نام این شهر، قبل از تغییر به قوچان، خود نشان‌دهندهٔ اهمیت و جاذبه‌های زیادی است که این ناحیه برای مردم و حاکمان داشته است.

عطاملک جوینی در توصیف این شهر، جزئیات جالبی از زندگی و تاریخ آن ذکر کرده است، او به تأثیرات و ردپای مغولان در این شهر اشاره کرده و تصویری زنده از شهری پرآب و رنگارنگ رسم کرده است. در فرآیند تغییر نام از خبوشان به قوچان، هویت شهر به‌روز شده و اماکن تاریخی و فرهنگی آن نیز حاکی از گذشته باستانی خود می‌مانند این تغییر نام نشان از تحولات تاریخی و تجربیات غنی این شهر دارد. از جذابیت‌های خاص قوچان، ماجراهای شخصیت‌هایی چون آنچه در سریال سربداران به تصویر کشیده شده، می‌باشد. داستانی از افت و خیزهای یک شهر تاریخی که از نام خبوشان به قوچان تغییر یافته و چگونگی تأثیرات این تغییر بر زندگی مردم را به زیبایی نقل می‌کند.

بیشتر بخوانید: جاذبه های گردشگری مشهد

وسعت و جمعیت شهر قوچان

بر پایه آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال ۱۳۹۵، جمعیت این شهر ۱۰۱٬۶۰۴ نفر بوده‌ است که در ۳۰٬۰۹۹ خانوار ساکن هستند. وسعت شهر قوچان حدود ۵۲۳۴ کیلومتر مربع می‌باشد.

مشخصات شهر قوچان:

• جمعیت:  سال 1395، ۱۰۱٬۶۰۴ نفر
• تعداد خانوار: ۳۰٬۰۹۹
• وسعت: 5234 کیلومتر

تقسیمات شهر قوچان

شهر قوچان دارای دو بخش اصلی است:

• بخش مرکزی
• بخش باجگیران

تاریخچه تقسیمات کشوری شهر قوچان به سال ۱۳۱۶ بازمی‌گردد که اولین قانون تقسیمات کشوری تصویب شد. از آن زمان، قوچان به عنوان یکی از هفت ولایت خراسان بزرگ در کنار شهرهای بجنورد، بیرجند، سبزوار، گناباد، مشهد و تربت حیدریه شناخته شد. در سال‌های بعد، شهرستان‌های درگز، شیروان، فاروج و بخش سرولایت از قوچان جدا شدند.

تنوع قومیت مردم قوچان

تنوع قومیتی مردم قوچان به سه دسته اصلی تقسیم می‌شود: کرمانج، ترک، و فارس. افراد کرمانج از تیره ترکان مثل ایل‌های قهرمانلو، توپکانلو، زعفرانلو، بیچرانلو و… به شمار می‌روند که در دوران شاه عباس یکم از مناطق کردستان ترکیه به منظور مقابله با ازبکان به این منطقه کوچ کرده‌اند. همچنین، افراد ترک در قوچان از تیره ترکان شامل قوم بیات و قوم افشار هستند. از نظر قومیت، بسیاری از روستاهای قوچان متعلق به دو قوم کرد و ترک هستند. همچنین برخی از روستاها از قوم تات بوده و به زبان تاتی صحبت می‌کنند.

هر یک از این اقوام با زبان و لهجه مادری خود سخن می‌گویند و به آداب و رسوم نیاکان خود پایبندند. با این حال، این افراد اغلب به افتخار ایرانی بودن خود افتخار می‌کنند و از وجود تنوع فرهنگی و زبانی درون کشور خود به عنوان یک ثروت استفاده می‌کنند. اقلیت‌هایی از ترکمن‌ها، ارمنی‌ها، مازنی‌ها، بلوچ‌ها، آذری‌ها و حتی مردم عرب نیز در شهر قوچان زندگی می‌کنند. این تنوع فرهنگی و قومی، هویت چندفرهنگی و پویای شهر را نشان می‌دهد.

سه دسته اصلی قوم های مختلف شهر قوچان:

• کرمانج
• ترک
• فارس

زبان مردم مردم قوچان

مردم شهر قوچان از اقوام مختلف تشکیل شده‌اند، اکثریت آنان از افراد کرد و ترک هستند که به زبان ترکی خراسان، شاخه اوغوز و کردی کرمانجی (بادینانی) سخن می‌گویند. این افراد، به رغم تفاوت‌های نژادی و فرهنگی، با تأکید بر مفهوم مشترکی چون وطن و فرهنگ، در کنار یکدیگر زندگی می‌کنند.

کوه‌ها و طبیعت اطراف قوچان

قوچان با دارا بودن کوه‌ها و طبیعت زیبا، یکی از مقاصد دلپذیر برای علاقه‌مندان به گردشگری و کوهنوردی محسوب می‌شود. در این منطقه، برخی از کوه‌ها و قله هایی با ارتفاعات متنوع و مناظرهای زیبا واقع شده‌اند که جذابیت خاصی دارند:

کوه‌های شمالی قوچان

• کوه سلطان زیر آبه: با ارتفاع۲۰۶۶ متر واقع در ۲۱ کیلومتری شمال شرقی قوچان.
• کوه شاه داغی:  ارتفاع ۲۰۸۳ متر، در ۲۵ کیلومتری شمال غربی قوچان.
• کوه آق کمر:  ارتفاع ۲۹۰۳ متر، در ۱۹ کیلومتری شمال غرب باجگیران.
• کوه سنجر بیک: ارتفاع ۲۵۵۰ متر، در ۱۲٫۵ کیلومتری جنوب غرب باجگیران.
• کوه ارمودله: ارتفاع ۲۷۱۸ متر، در ۱۴ کیلومتری جنوب غرب باجگیران.
• کوه کیسمار: ارتفاع ۲۷۱۸ متر، در ۲۸ کیلومتری شمال شرقی فاروج.

رشته کوه بینالود آلاداغ قوچان

• کوه حیدری: ارتفاع ۲۹۱۹ متر، در ۵۰ کیلومتری جنوب شرقی قوچان.
• کوه بزغاله کش: ارتفاع ۲۴۸۳ متر، در ۲۴ کیلومتری جنوب غربی قوچان.
• کوه شاه جهان: ارتفاع بیش از ۳۰۰۰ متر، در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی فاروج.

این کوه‌ها به عنوان مکان‌های محبوب برای گردشگران و علاقه‌مندان به کوهنوردی شناخته می‌شوند. همچنین، زندگی دامداران و محققان گیاهان دارویی در این مناطق، بخشی از فرهنگ و اقتصاد این ناحیه را تشکیل می‌دهد.

رودخانه‌ها و منابع آبی قوچان

منطقه قوچان به لطف ارتفاعات هزارمسجد، آلاداغ و شاه جهان، دارای منابع آبی فراوانی است که تأثیر مهمی در تشکیل رودخانه‌ها و چشمه‌ها دارد. یکی از مهمترین رودخانه‌های این منطقه، رود اترک است که از شرق قوچان شروع شده و پس از طی مسیری دراز به دریای خزر می‌ریزد. این رودخانه نه تنها به آبیاری زمین‌های کشاورزی منطقه کمک می‌کند بلکه مسیر جاری آب آن نیز زندگی حاشیه‌نشینان را تأثیرگذار می‌کند.

منابع آبی دیگری نیز از این منطقه سرچشمه می‌گیرند که می‌توان اشاره کرد به چشمه‌ها و رودخانه‌هایی از جمله:

• رود یادگار
• عمارت
• بادخور
• چری
• رشوانلو
• رود استاد

این منابع آبی نقش مهمی در تأمین نیازهای زراعی و دامداری این منطقه دارند.

صادرات قوچان

در حال حاضر، مهمترین محصولات صادراتی از شهر قوچان عبارتند از کشمش، برگه زردآلو و شیره انگور که به صورت استاندارد به کشورهای خارجی صادر می‌شوند همچنین صنایع دیگری همچون کاشی و سرامیک، دوچرخه، و تولیدات صنعتی دیگر نیز صادرات می‌شوند، اما نه به اندازه محصولات اصلی.

سوغات محلی قوچان

قوچان به عنوان یک کانون فرهنگی با تاریخ طولانی، دارای سوغاتی‌های فراوانی است. از جمله محصولات محلی می‌توان به صنایع دستی گسترده از جمله پوستین‌دوزی، نمد مالی، سفالگری، گلیم‌بافی، چاروق‌دوزی، ساغری، گیوه و … اشاره کرد. همچنین، زنان روستایی این منطقه به تولید قالی و قالیچه کردی به اصطلاح محلی “خرسک” مشغولند. اخیراً با توجه به تأکید بر تولید با کیفیت و استاندارد برای صادرات، صنایع دستی بهبود یافته و به عنوان یک منبع درآمد مهم محسوب می‌شود.

صنایع دستی قوچان:

• پوستین‌دوزی
• نمد مالی
• سفالگری
• گلیم‌بافی
• چاروق‌دوزی
• ساغری
• قالیچه کردی

صنایع غذایی و لبنیات قوچان

از نظر صنایع غذایی، قوچان به لحاظ شرایط اقلیمی و جغرافیایی، شرایط مساعدی برای تولید لبنیات، شیره انگور، عسل و کشمش دارد. تولیدات لبنی این منطقه، به خصوص لبنیات با کیفیت و شیره انگور، در داخل کشور و به خارج صادر می‌شوند. این تنوع در تولیدات غذایی به شمال خراسان امکان ارائه محصولات متنوع و باکیفیت را فراهم آورده است.

دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در قوچان

قوچان با تأسیس دانشگاه‌های متعدد به یک شهر دانشگاهی در شمال شرق ایران تبدیل شده است و جمعیت دانشجویی در این منطقه به سرعت افزایش یافته است. در زیر، لیستی از دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی در قوچان آمده است:

1. دانشگاه صنعتی قوچان
2. دانشگاه پیام نور مرکز قوچان
3. مرکز آموزش علمی-کاربردی قوچان
4. مجتمع آموزش عالی سلامت قوچان
5. دانشکده فنی و حرفه‌ای شهید رجایی قوچان
6. دانشکده فنی و حرفه‌ای دختران قوچان
7. دانشگاه فرهنگیان پردیس قوچان (شهید کلاهدوز)
8. آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما قوچان
9. مؤسسه آموزش عالی اترک
10. مؤسسه آموزش عالی حکیم نظامی
11. مرکز آموزش علمی-کاربردی یکدانه شرق قوچان
12. مرکز آموزش علمی – کاربردی مجتمع صنعتی دوچرخه‌سازی قوچان
13. دانشگاه آزاد اسلامی واحد قوچان