تربت جام کجاست؟ | آدرس + سوغات + تاریخچه

شهر تربت جام، مرکز شهرستان تربت جام در شمال شرقی استان خراسان رضوی واقع شده است. این منطقه میزبان اقوام گوناگونی مانند فارسی‌زبانان، ترکمن‌ها، اعراب و بلوچ‌ها است. اما زبان اصلی مردمان این شهر، زبان فارسی است.

معرفی شهر تربت جام

تربت جام  از مرکز استان، یعنی مشهد، در فاصله حدود ۱۶۰ کیلومتر قرار دارد. تربت جام با نام‌های متعددی همچون «بوزجان»، «بوزیگان»، «زام»، «جام» و «تربت شیخ جام» در گذشته شناخته می‌شد. تربت جام با شهرهای نزدیکی همچون تایباد در جنوب و فریمان در شمال همسایه است.

فاصله تربت جام از مشهد: فاصله حدود ۱۶۰ کیلومتر

شهر تربت جام کجاست؟

این شهرستان در شمال با کوه های شاه نشین و دال و در جنوب با رشته کوه بزد احاطه شده و حاشیه شرقی آن توسط رودخانه مرزی هریرود محدود شده است. این شهرستان در وسط دشت جام قرار دارد و رودخانه فصلی جامرود از غرب به شرق جاری شده و در محل پل خاتون به رودخانه هریرود می پیوندد. این منطقه از طریق یک مسیر تاریخی و معروف که ابریشمی نیز شناخته می‌شود، از کنار جامرود عبور می‌کرد که شهر قدیمی نیشابور را با شهر هرات به یکدیگر متصل می‌کرد. این منطقه دارای ارتباطات فرهنگی و تاریخی بسیاری است و جاذبه‌های باستانی و تاریخی زیادی در آن یافت می‌شود. آثار این منطقه اکنون در ساختمان‌های تاریخی و تپه‌های باستانی باقی مانده‌اند.

آدرس شهر تربت جام: استان خراسان رضوی، تربت جام، میرقوام الدین، بین دانشکده پرستاری و خواجه عزیزاله

جمعیت و مساحت شهر تربت جام

در حال حاضر، جمعیت این شهر به تخمین‌های اخیر حدود ۹۵ هزار نفر است و مساحت آن حدود ۸۱۸۴ متر مربع است.

مذهب مردم شهر تربت جام

اغلب ساکنان این ناحیه مردمان تسنن هستند، و با وجود حضور جمعیت شیعه، شهر تربت جام به‌عنوان نمونه ای از وحدت میان دو گروه مذهبی شیعه و سنی، مشهور است.

تاریخچه شهر تربت جام

تربت جام از دورانهای گذشته به لحاظ تاریخی، فرهنگی و تجارتی اهمیت زیادی داشته است. این شهر در دوره حکومت صفوی نیز نقش مهمی در زمینه نظامی داشته و حتی در زمان حکومت صفوی به دلیل جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده بود. آنچنان که در دوران پایانی دوره صفوی، حمله افغان‌ها و اوزبک‌ها به ایران اتفاق افتاد، تربت جام نیز تحت تأثیر این حملات قرار گرفت. با هوشیاری «نادر قلی افشار»، همچنان که سایر شهرهای شرقی ایران از دست یورش نجات یافت، تربت جام نیز از چنگ اشغال‌گران آزاد شد. در دوره حکومت قاجاریه نیز، تربت جام با چالش‌ها و مشکلاتی مواجه شد. آثار تاریخی و باستانی متعددی از دوره‌های مختلف در این شهر باقی مانده‌اند که به اهمیت آن‌ها اشاره می‌شود.

قدمت تربت جام: سده های 5 و 6 هـ. ق

اقتصاد مردم تربت جام

اقتصاد شهر تربت جام، یکی از شهرهای توریستی خراسان رضوی، بر اساس سه عامل کشاورزی، دامداری و معدن تأکید دارد. کشاورزی به دلیل شرایط آب و هوایی مناسب، رونق قابل توجهی دارد و آب مورد نیاز از رودخانه‌ها و منابع زیرزمینی تأمین می‌شود. تولید گندم، جو، ذرت و محصولات باغی از مهمترین دستاوردهای کشاورزی در شهر تربت جام است. دامداری و پرورش طیور نیز به صورت همزمان در این شهرستان به صورت سنتی و صنعتی در حال انجام است. بخش معدن نیز جزء عوامل مهم در اقتصاد شهر تربت جام محسوب می‌شود. استخراج زغال سنگ، سنگ نمک، بتونیت، سیلیس، سنگ‌های ساختمانی، اندالوزیت، طلا و تنگستن از جمله کانی‌هایی هستند که از معادن این شهرستان بهره‌برداری می‌شود. بخش صنعت در شهر تربت جام در مقایسه با دو بخش قبلی کمتر توسعه یافته‌تر است و اغلب به صنایع دستی اختصاص دارد. قالی‌های با نقوش متنوع مانند کشمیری، شال، یعقوب‌خانی و ترکمنی از محصولات شهرت‌آفرین این شهرستان به شمار می‌روند.

مشاغل مردم تربت جام:

• کشاورزی
• دامداری و دامپروری
• معدن
• صنایع دستی

آب و هوای شهر تربت جام

تربت جام با اقلیم خشک و نیمه خشک در شمال شرقی ایران واقع شده است. در دوره زمانی 26 ساله از سال 1975 تا 1983، میانگین بارش سالیانه این منطقه به مقدار 6.190 میلی‌متر می‌رسد، که نسبت به ایستگاه مشهد (6.249 میلی‌متر) کاهش قابل توجهی دارد.

آب و هوای تربت جام: خشک و نیمه خشک 

آداب و رسوم و فرهنگ مردم تربت جام

یکی از جنبه‌های فرهنگی مهم در شهر تربت جام، یکی از شهرهای توریستی خراسان رضوی، موسیقی است که دارای تاریخچه طولانی است. در میان انواع سازها، «دوتار» به عنوان سازی رایج در این منطقه شناخته می‌شود و مردم مهارت بالایی در نواختن آن دارند. موسیقی این شهر نهایتاً از تراث و آداب قدیمی برخوردار است. انواع موسیقی آوازی در تربت جام شاخه‌های مختلفی از جمله «منظومه خوانی»، «صلوات خوانی» و «دوبیتی خوانی» دارد.

همچنین، رقص‌های محلی نیز جزء میراث فرهنگی تربت جام محسوب می‌شوند که انواعی همچون «هتم»، «هپل بازی» و «چوب بازی» در این منطقه رواج دارند. لباس‌های محلی نیز جزو جذابیت‌های فرهنگی تربت جام به شمار می‌آید. لباس مردان شامل «مندیل» که روی «کلاه قرص» قرار می‌گیرد و لباسی به نام «واسکت» یا «چل تریزه» همچنین شلوار گشادی به نام «تنبان» می‌شود. از آنجا که تربت جام یک ناحیه کشاورزی است، مردم معمولاً از یک «شال کمر» و «پتک» استفاده می‌کنند. کفش محلی آنها به نام «گالش» شناخته می‌شود. در زمینه پوشش زنان نیز، لباس‌های سنتی به نام «چارقد» به همراه دستمال سر به نام «لچک» و لباس دوره چین زیبا معمولاً پوشیده می‌شود.

جاذبه های فرهنگ مردم تربت جام:

• موسیقی
• رقص های محلی
• لباس های محلی

صنایع دستی و سوغات شهر تربت جام

در شهر تربت جام، انواع فعالیت‌های مرتبط با صنایع دستی اجرا می‌شود. از جمله این صنایع دستی می‌توان به «قالی‌بافی»، «کرباس بافی»، «خورجین بافی» و تولید ظروف سفالی اشاره کرد. هنرمندان تربت جام در این صنایع دستی مهارت‌های بی‌نظیری دارند و محصولات آنها، از جمله قالی‌ها، به کشورهای دیگر نیز صادر می‌شوند. از جذاب‌ترین سوغات شهر تربت جام، خربزه‌های معروف آن هستند که به شدت توصیه می‌شود تا طعم آنها را تجربه کنید. همچنین، قالی‌های بسیار زیبا و دست‌بافت در این شهر تولید می‌شوند که ممکن است توجه شما را به خود جلب کنند. از دیگر یادگاری‌های معروف تربت جام، زعفران با کیفیت و چادر سنتی است که در سفر به این شهر، تهیه‌ی یکی از این محصولات را پیشنهاد می‌کنیم.

سوغات تربت جام:

• خربزه
• قالی های دست بافت
• زعفران
• چادرسنتی

غذای محلی شهرتربت جام

از جمله غذاهای اصیل شهر تربت جام، غذاهای متنوعی همچون «اشکنه قورمه»، «کمه جوش»، «گوره ماست»، «رشته پلو با گوشت»، «بلغورپلو»، «آش کشک»، «آش خلوک»، «آش زیربار» و «آش قره قروت» به چشم می‌خورد. در سفر به تربت جام، به شدت توصیه می‌شود غذاهای محلی را به‌طور کامل تجربه کنید و از لذت طعم‌های بی‌نظیر آنها لذت ببرید.

جاهای دیدنی شهرتربت جام

• آرامگاه شیخ احمد جامی
• آرامگاه شاه قاسم انوار
• سنگ قبر صدوقی
• مسجد زیرزمینی
• مدرسه امیر شاه ملک
• گنبد فیروزشاهی
• مسجد کرمانی
• مسجد عتیق
• برج علی آباد
• مسجد جامع نو
• رباط سمنگان
• رباط جام

جاذبه های اطراف شهر تربیت جام

همچنین، جاذبه‌های طبیعی تربت جام نیز جذابیت‌های خود را دارند. باغ کشمیر با تپه‌های ماهورهای زیبا و جنگل‌های پسته وحشی یکی از بهترین مناطق طبیعی است که در ۵۵ کیلومتری شمال شهر قرار دارد و به عنوان یک منطقه حفاظت‌شده جنگلی شناخته می‌شود. همچنین، آبشار بردو در روستای شورآب علیا و پلنگ آبه نیز از دیگر جاذبه‌های طبیعی جذاب در نزدیکی تربت جام هستند که ارزش بازدید دارند.

جاذبه های دیدنی اطراف تربت جام:

• باغ کشمیر
• جنگل پسته وحشی
• آبشار بردو
• پلنگ آبه