آرامگاه خیام کجاست | تاریخچه + آدرس دقیق + عکس
فهرست عناوین
خیام نیشابوری، شاعر، ستاره‌شناس، ریاضیدان و فیلسوف بزرگ ایرانی به عنوان یکی از بزرگترین دانشمندان ایرانی شناخته شده و آثار مهمی در زمینه‌های مختلف به او نسبت داده می‌شود. علاوه بر این، خیام بیشتر به خاطر رباعیات دلنوازی که در بین مردم ایران شهرت دارد، معروف است. آرامگاه خیام نیشابوری در نیشابور، که در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است، به‌عنوان یکی از آثار برجسته معماری ایرانی شناخته می‌شود
آدرس آرامگاه خیام
برای دسترسی به آرامگاه خیام نیشابوری، از طریق بزرگراه مشهد-نیشابور (امام رضا) به سمت شهر نیشابور حرکت کنید. پس از عبور از پمپ بنزین صحرانورد، وارد بلوار آزادگان شوید و به سمت میدان شادیاخ حرکت کنید. در میدان، خروجی بلوار خیام را انتخاب کنید و تا انتهای این بلوار ادامه دهید. آرامگاه خیام در انتهای این بلوار واقع شده است.
آدرس آرامگاه خیام: استان خراسان رضوی، شهر نیشابور، میدان فضل، بلوار شهدا، باغ خیام
درباره خیام نیشابوری
حکیم ابوالفتح عمر ابن خیام نیشابوری در اوایل قرن پنجم هجری متولد شد. او به عنوان یکی از بزرگترین حکما و شاعران ایران شناخته می‌شود و آثار بسیاری در زمینه‌های مختلف به او نسبت داده می‌شود. ایشان به دو زبان فارسی و عربی شعر می‌سرود و رباعیات زیبا و خواندنی‌ای در ادبیات فارسی به جای گذاشتند. اما ارزش و شهرت این حکیم تنها به ادبیات و شعر محدود نمی‌شود؛ بلکه او یک منجم، ریاضیدان، دانشمند بزرگ بود و آثار قابل توجهی در این زمینه‌ها به جا گذاشت. برای مثال، او تقویم جلالی را ابداع کرد که یکی از دستاوردهای بزرگ اوست.
این حکیم به حدی مشهور بود که مردم و سایر حکما به او با القابی مانند “امام” و “حجة‌الخلق” احترام می‌گذاشتند. همچنین، در زمینه طب نیز مهارت داشت و در زمان سلطان سنجر، پسر ملک‌شاه، که به بیماری آبله مبتلا بود، درمان کرد. بنابراین، علمی خیام به اندازه مقام ادبی‌اش برتری داشت، اما او بیشتر به خاطر رباعیات حکیمانه‌اش شهرت دارد.آرامگاه حکیم خیام نیشابوری در شهرستان نیشابور و در محله شادیاخ قرار دارد و جاذبه‌ای گردشگری در استان خراسان رضوی است. طراحی و ساختار بقعه خیام از جمله نمادهای معماری برجسته و نوآورانه ایرانی است که هوشنگ سیحون آن را بر اساس زندگی و شخصیت خیام طراحی و ساخت.
مختصری از خیام نیشابوری:
- تاریخ تولد: قرن 5 ه.ق
- دستاورد بزرگ : ابداع تقویم جلالی
تاریخچه آرامگاه خیام نیشابوری
پس از درگذشت عمر خیام، پیکر او در گورستان مرکزی حیره نیشابور به خاک سپرده شد. این گور به بنای خاصی مجهز نبود. بعدها، آرامگاه خیام در ضلع شرقی مسجد محمد محروق در یک اتاقک ایوان‌مانند احداث شد. بسیاری از گردشگران خارجی که این ساختمان ساده را بازدید می‌کردند، به دولت ایران پیشنهاد ساخت یک آرامگاه مناسب‌تر را ارائه دادند. با این حال، دولت ایران اجازه این کار را نداد. در مجلس شورای ملی، همزمان با درخواست ارباب کیخسرو، نماینده زرتشتیان برای ساخت آرامگاه فردوسی، عبدالله یاسایی نماینده سمنان و دامغان، پیشنهاد بازسازی آرامگاه خیام را ارائه کرد، اما موافقت نشد. در سال ۱۳۱۳، در مراسم گشایش آرامگاه فردوسی، شرکت‌کنندگان آرامگاه خیام را نیز بازدید کردند.
سپس پیشنهاد بازسازی این گوربنا به شکلی مناسب مطرح شد و به همین دلیل، همزمان با جشن هزاره فردوسی، انجمن آثار ملی آرامگاهی برای خیام ساخت. آرامگاه شامل یک سکو چهارگوش و ساختمان سنگی روباز بود که در کنار آرامگاه و مسجد محمد محروق قرار داشت. دو ایوان در بالا و پایین وجود داشت و دیوار کوتاهی از سنگ خلج به دور قبر ساخته شده بود. همچنین، در آرامگاه خیام یک ستون سنگی وجود داشت که یک رباعی از ملک الشعرای بهار با خط نستعلیق بر روی آن نقش بسته بود.
مهندس هوشنگ سیحون، در سال ۱۳۳۸ همراه با حسین جودت ناظر ساخت‌وسازهای انجمن آثار ملی بود و آرامگاه را از مکان قبلی که به امامزاده محروق متصل بود، به مکان فعلی منتقل کرد. ساختمان آرامگاه کنونی در همان سال آغاز شد و کارهای اصلی از جمله گودبرداری و بتن‌ریزی ساختمان و طراحی محوطه اجرا شد. در سال ۱۳۴۱، کار ساختمان آرامگاه به پایان رسید و در سال ۱۳۴۲ به‌طور رسمی افتتاح شد.
درباره ساخت آرامگاه خیام:
- سال شروع ساخت: 1338
- سال پایان ساخت: 1341
- سال افتتاح رسمی آرامگاه: 1342
معماری آرامگاه خیام
آرامگاه خیام نیشابوری دارای یک باغ به مساحت ۲۰ هزار متر مربع است و طول بنای یادبود مشبک آن ۱۸ متر است. این آرامگاه با کاج‌هایی همیشه سبز احاطه شده است. ساختمان آرامگاه از آهن و سنگ ساخته شده و به صورت گنبدی رفیع با ۱۰ پایه ساخته شده است. پایه‌های آرامگاه با اشکال هندسی و لوزی‌های بزرگ و کوچک به یکدیگر متصل شده‌اند. در اطراف پایه‌های گنبد، هرم‌هایی از سنگ‌های بزرگ و آب‌نماهای سنگی وجود دارد که داخل آن‌ها کاشی‌کاری شده است.مقبره خیام و استخوان‌بندی اصلی آن از فلز و در پوشش بتنی ساخته شده است. شکل بنا در پایین به صورت تقسیم‌بندی ده‌گانه است و پایه‌ها با فاصله پنج متری از یکدیگر قرار گرفته‌اند.
دایره کف نیز به ۱۰ قسمت تقسیم شده است و برج یادبود بر روی ۱۰ پایه قرار دارد. از هر یک از پایه‌ها، دو تیغه مورب به سمت بالا حرکت می‌کنند و با تلاقی این تیغه‌ها حجم کلی برج در فضا ساخته می‌شود. اضلاع بنا به‌صورت اشکال هندسی منظم تورفتگی دارند و به شکل مخروطی به هم می‌پیوندند تا یک شبه گنبد را در بالا تشکیل دهند. بر روی سطح آن کاشی‌های معرق و شعرهای خیام قرار دارند.در کنار آرامگاه، هفت خیمه سنگی زیبا وجود دارد که زیر هر کدام یک حوض آب با کاشی‌های فیروزه‌ای ساخته شده است.
در بنا کاشی‌های معرق و اشعار خیام استفاده شده است. این کار تحت نظارت مهندس سیحون انجام شده و از خط شکسته نستعلیق در تزیینات بنا استفاده شده است. همچنین، بنا با معرق‌کاری سنگی زیبا تزئین شده است.مقبره خیام با استفاده از اصول ریاضی و مثلثاتی، ساخته شده است و سیر در دهلیزها و طاق و ایوان آن، به شما احساس سفر به جهان بی‌نهایت معانی خیام را می‌دهد.
بیشتر بخوانید: جاهای دیدنی نیشابور
- ساختار مقبره خیام: مقبره خیام و استخوان‌بندی اصلی آن از فلز و پوشش آن بتنی
- آرامگاه حکیم عمر خیام در سال ۱۳۵۴ به ثبت آثار ملی ایران رسیده است.
موزه آرامگاه خیام
موزه تخصصی خیام در نزدیکی آرامگاه عمر خیام در نیشابور واقع شده است. این موزه در سال ۱۳۷۶ احداث شده و در ۲۸ اردیبهشت ۱۳۷۹ بازگشایی شده است. این موزه دارای مالکیت دولتی است و زمینه اصلی فعالیت آن ابزارها و ادوات مربوط به علم نجوم است. در محوطه موزه تندیس حکیم عمر خیام نیز قرار دارد. موزه خیام شامل چهار بخش مختلف است. بخش اول شامل آثار مربوط به نجوم می‌باشد که شامل ابزارها و ادوات رصد و ستاره‌شناسی، اسطرلاب، قطب نماها و صور فلکی است. بخش دوم شامل ظروف مفرغی و فلزی معاصر با خیام از قرن پنجم تا هفتم هجری است. بخش سوم شامل ظروف سفالین لعابدار مربوط به قرون سوم تا هفتم هجری قمری است. و در نهایت، بخش چهارم شامل نسخ خطی، نسخ خطی نجوم و تابلوهای مربوط به حکیم عمر خیام است.
سال احداث موزه تخصصی خیام: 1376 ه.ق
جاهای دیدنی اطراف آرامگاه خیام
- آرامگاه عطار نیشابوری (آدرس دقیق روی نقشه)
- آرامگاه کمال‌الملک (آدرس دقیق روی نقشه)
